Multipl Myelom nedir?
Multipl myelom, kemik iliğindeki plazma hücresi adı verilen hücrelerin aşırı çoğalmasıyla ortaya çıkan hematolojik bir kanser türüdür.
Multipl Myelom tanısı nasıl konur?
Multipl myelom tanısı için laboratuvar tetkikleri, görüntüleme yöntemleri ve kemik iliği biyopsisi ile tanı konmaktadır.
Tanı için kullanılan başlıca tetkikler:
1. Kan Testleri
Kan testleri, multipl myelomun tanısında önemli bir rol oynar. Bu testler:
– Tam Kan Sayımı (CBC): Anemi, düşük beyaz kan hücresi sayısı ve düşük trombosit sayısı gibi anormallikleri belirler.
– Serum Protein Elektroforezi (SPEP): Kandaki anormal M proteinlerini (monoklonal protein) tespit eder.
– Serbest Hafif Zincir Analizi: Kanda veya idrarda bulunan serbest hafif zincirlerin seviyesini ölçer.
– Beta-2 Mikroglobulin: Yüksek seviyeleri multipl myelomun bir göstergesi olabilir.
– Kalsiyum Seviyesi: Kemik hasarı nedeniyle kanda yüksek kalsiyum seviyeleri (hiperkalsemi) bulunabilir.
– Kreatinin ve BUN Testleri: Böbrek fonksiyonlarını değerlendirmek için kullanılır.
2. İdrar Testleri
İdrar testleri, multipl myelomun tanısında önemli bilgiler sağlar:
– 24 Saatlik İdrar Analizi: Bence Jones proteinleri adı verilen anormal hafif zincir proteinlerini tespit etmek için kullanılır.
– İdrar Protein Elektroforezi: İdrardaki anormal proteinleri belirler.
3. Kemik İliği Biyopsisi
Bu prosedür, multipl myelom tanısında kesin bir yöntemdir:
Kemik İliği Aspirasyonu ve Biyopsisi: Kalça kemiğinden küçük bir kemik iliği örneği alınır ve mikroskop altında incelenir. Anormal plazma hücrelerinin varlığı doğrulanır.
4. Görüntüleme Testleri
Görüntüleme testleri, kemiklerdeki hasarı ve tümörlerin varlığını değerlendirmek için kullanılır:
– Röntgen(X-ray): Kemiklerdeki lezyonları ve kırıkları tespit eder.
– MRI (Manyetik Rezonans Görüntüleme): Yumuşak doku ve kemik iliğindeki anormallikleri gösterir.
– CT (Bilgisayarlı Tomografi) Tarama: Detaylı kemik görüntüleri sağlar.
– PET (Pozitron Emisyon Tomografisi) Tarama: Aktif multipl myelom bölgelerini belirler.
5. Genetik ve Moleküler Testler
– FISH (Floresan In Situ Hibridizasyon): Multipl myelom hücrelerinde spesifik genetik değişiklikleri belirler.
– Karyotip Analizi: Hücrelerdeki kromozom anormalliklerini tespit eder.
Multipl Myelom semptomları, hastalarda oluşan yakınmalar nelerdir?
Myelom ilişkili şikayetler bireysel olarak çeşitlilik gösterebilme birlikte en yaygın semptomlar:
1. Kemik Ağrısı ve Kemik Problemleri
– Kemik Ağrısı: Özellikle sırt, kaburga ve kalça bölgesinde yoğunlaşan ağrılar.
– Kemik Kırıkları: Kemiklerde zayıflamaya bağlı olarak kolayca kırılmalar.
– Kemik Hassasiyeti ve Zayıflığı: Kemiklerin incelmesi ve güçsüzleşmesi.
2. Kandaki Anormallikler
– Anemi: Yorgunluk, halsizlik, soluk ten rengi ve nefes darlığı.
– Trombositopeni: Kolay morarma, burun kanamaları ve diş eti kanamaları.
– Lökopeni: Artan enfeksiyon riski, sık enfeksiyonlar.
3. Böbrek Problemleri
– Böbrek Yetmezliği: Azalan idrar çıkışı, bacaklarda ve ayaklarda şişlik, yorgunluk.
– Yüksek Kreatinin Seviyeleri: Böbrek fonksiyon testlerinde anormallikler.
4. Yüksek Kalsiyum Seviyeleri (Hiperkalsemi)
– Aşırı Susama ve Sık İdrara Çıkma: Vücuttaki yüksek kalsiyum seviyeleri nedeniyle.
– Kabızlık: Yüksek kalsiyumun bağırsak hareketlerini yavaşlatması.
– Mide Bulantısı ve Kusma: Yüksek kalsiyum seviyelerinin sindirim sistemini etkilemesi.
– Bilinç Değişiklikleri: Zihin karışıklığı, uyuklama
5. Sinir Sistemi Semptomları
– Omurga Tümörlerinin Baskısı: Bel ağrısı, bacaklarda güçsüzlük veya his kaybı.
– Sinir Hasarı: Karıncalanma, uyuşma veya sinir ağrıları.
6. Genel Belirtiler
– Yorgunluk ve Halsizlik: Anemi ve genel hastalık durumuna bağlı olarak.
– Kilo Kaybı: İştahsızlık ve hastalığa bağlı metabolik değişiklikler.
7. Diğer Belirtiler
– Enfeksiyonlara Yatkınlık: Anormal plazma hücreleri nedeniyle bağışıklık sisteminin zayıflaması.
– Nefes Darlığı: Anemi ve kemik iliği yetmezliği nedeniyle.
8. Cilt ve Göz Problemleri
– Soluk Cilt: Anemi nedeniyle.
– Bulanık Görme: Yüksek protein seviyelerinin göz damarlarını etkilemesi.
Multipl Myelom Tedavisi
Yeni Tanıı
Yeni tanı konulan multipl myelom hastaları için tedavi, hastalığın evresine, hastanın genel sağlık durumuna, belirtilerine ve bireysel ihtiyaçlarına göre belirlenir.
Özellikle tedavi seçiminde hastanın olası kök hücre nakli için uygun olup olmayacağı değerlendirilerek tedavi planlaması yapılır.
Tedavide kullanılan ajanlar:
Kemoterapi: Kanser hücrelerini öldürmek veya büyümelerini durdurmak için kullanılır. Yaygın kullanılan kemoterapi ilaçları arasında melphalan, cyclophosphamide ve doxorubicin bulunur.
İmmünomodülatörler: Bağışıklık sistemini düzenleyerek kanser hücreleriyle savaşmaya yardımcı olur. Thalidomide, lenalidomide ve pomalidomide bu gruba örnek verilebilir.
Proteazom İnhibitörleri: Kanser hücrelerinin proteinlerini parçalayarak büyümelerini engeller. Bortezomib, carfilzomib ve ixazomib bu gruptadır.
Monoklonal Antikorlar: Kanser hücrelerine özgü proteinlere bağlanarak bağışıklık sisteminin bu hücreleri hedef almasını sağlar. Daratumumab, isatuximab ve elotuzumab gibi ilaçlar bu kategoriye girer.
Kortikosteroidler: Enflamasyonu azaltarak kanser hücrelerinin büyümesini yavaşlatır. Deksametazon ve prednizolon bu gruba örnektir.
Konsolidasyon (Pekiştirme) Tedavisi
Multipl myelomda konsolidasyon (pekiştirme) tedavisi, genellikle indüksiyon tedavisinden (ilk tedavi aşaması) ve/veya kök hücre naklinden sonra uygulanan bir tedavi aşamasıdır. Konsolidasyon tedavisinin amacı, hastalığı daha derin bir remisyona sokmak, kalan miyelom hücrelerini yok etmek ve hastalığın geri dönme riskini azaltmaktır.
İdame Tedavisi
Multiple myelom idame tedavisi, ilk (indüksiyon) tedavi tamamlandıktan sonra hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak veya durdurmak amacıyla uygulanan tedavi şeklidir. İdame tedavisi, genellikle hastalığın remisyona girmesinden sonra başlar ve hastalığın geri gelmesini önlemeye çalışır.
MM kök hücre tedavisi nedir?
Multipl myelomda (MM) kök hücre tedavisi, hastalığın kontrol altına alınmasına yardımcı olan ve remisyon(hastalıksız kalma) süresini uzatmayı amaçlayan bir tedavi yöntemidir. Bu tedavi, yüksek doz kemoterapi ve ardından kök hücre naklini içerir. Multipl myelomda en sık kullanılan kök hücre tedavisi türü, otolog kök hücre naklidir. İşte bu sürecin detayları:
1. Hastanın Hazırlanması
Mobilizasyon: İlk adım, hastanın kan dolaşımındaki kök hücrelerin sayısını artırmaktır. Bunu sağlamak için büyüme faktörleri (G-CSF gibi) ve bazen kemoterapi kullanılır.
Kök Hücre Toplama: Kök hücreler, aferez adı verilen bir işlemle hastanın kanından toplanır. Bu işlem, birkaç saat sürer ve genellikle birkaç gün boyunca tekrarlanır.
2. Kök Hücrelerin Saklanması
Toplanan kök hücreler, dondurularak saklanır ve yüksek doz kemoterapi uygulanana kadar bekletilir.
3. Yüksek Doz Kemoterapi
Hasta, tümör hücrelerini yok etmek için yüksek doz kemoterapi alır. Bu tedavi, kemik iliğindeki sağlıklı hücreler dahil, hızla bölünen hücreleri hedef alır.
4. Kök Hücre Nakli
Kemoterapinin tamamlanmasının ardından, dondurulmuş kök hücreler çözdürülerek hastaya intravenöz yol ile geri verilir. Bu işlem, yeni kök hücrelerin kemik iliğinde yerleşip çoğalmasını sağlar.
5. İyileşme Süreci
Kök hücre nakli sonrası, yeni kök hücrelerin kemik iliğine yerleşmesi ve kan hücrelerinin yeniden üretilmesi birkaç hafta sürebilir. Bu dönemde hastanın enfeksiyon, anemi ve kanama riskine karşı dikkatli bir şekilde izlenmesi gerekir.